Category: հայոց լեզու

1․Տրված հատվածները արևմտահայերենից փոխադրի՛ր արևելահայերեն։

Մեր թթենիները հինգ ամիս բերք կուտային։ Մայիսի առաջին շաբաթները կճերմկնային, հունիսին կանուշնային։ Հուլիսին, օգոստոսին անանկ կըլլային, որ մեղր կդառնային, մատերնիս իրար կփակցնեին: Օգոստոսին վերջավորությանը, սեպտեմբերին՝ չամիչ կըլլային։ Ճյուղերը կմնային, կամ, գետին կթափեին։ Չամիչներեն ալ անուշ։ Մինչև Վարագա խաչերը՝ թե իրենք իրենցմե կիյնային, թե նորեն կբուսնեին։

Բայց մենք կխնամեինք մեր թթենիները։ Մայիսեն առաջ կհարդարեինք ծառերուն տակը։ Խիճ մը, խոտ մը պիտի չմնար։ Ծեփիչով կծեփեինք։ Լողով կլողեինք։ Ագուգաներով կծածկեինք առուներու ցանցը: Այսինքն՝ գետեզերքի մողիներու, ուռիներու, եղեգներու ճյուղերով կգոցեինք։ Հողով կծեփեինք։ Փապուղի կընեինք, որպեսզի թութերը առուները չիյնան ու գետը չերթան։ Կաղբեինք արմատերը, ամեն յոթը օրը կոռոգեինք, ջուրով կողողեինք։

Հակոբ Մնձուրի «Արմտանի այգիները»

ավտնալ-հավատալ

արթըխ-այլևս

ափկել-չորեքթաթ քալյել

բաբա-հայր

բաժ-հասակ

բալե-այո

բանդ-մնալ

բոկ-բուկ

գոյա-իբր

դեն-կողմ

դին-հավատ

դոլ-դհոլ

զան-կարծիք

զարմ-սերունդ

Զոլ—կոշտ շերտ

Զվանել—պտտել

Էդի—այդ

Ժեխ—տան հատակի աղբ

Ժպռոտ—կեղտոտ

Իդա—այդ

Թաժա—նոր

Թալել—գցել

Էթում—որբ

Ընի—այն

Ըխթիար—ծեր

Իզ—հետք

Լակլակ—արագիլ

Լաղըմ—ստորերկրյա անցք

Խազ—սագ

Խավա—սուրճ

Խաֆաս—վանդակ

Կթղա—բաժակ

Կողել—թխել

Հալավ—հագուստ, շոր

Հախ—ճշմարտություն, իրավունք

Ձձում—խնոցի

Ճնգոհ—դժգոհ

Ճոշալ—բամբասել, զրպարտել

Մաթ—զարմանք

Մախսում—անմեղ երեխա

Մայիֆ—կույր

Յաշ—տարիք

Յեշխ—սեր, սիրո զգացմունք

Նըֆթ—լուցկի

Շաշխուն—շշմած, մոլորված

Շեխ—շեյխ

Ույմիշ—հարմար, վայել

Ուրին—իրեն

Զադր—վրան

Զանա—ծնոտ, ընչացք

Պատել—ընկնել

Պոժիկ—շեկ, շիկամազ

Ջուլ—անկողին

Ջիգար—թոք

Ջեվըկ—երկվորյակ

Ռաղի—գոհ

Ռաղի—օղի

Սաբաբ—պատճառ

Սական—բաժակ

Վախթ—վիճակ

Վարամ—թոքախտ

Տաժի—բարակ, որսի շուն

Տզկել—թրջել

Ցլալ—սահել

Փաթ—շրջան

Փողպատ—օձիք

Քալ—խակ

Քարման—իլիկ

Օզոր—ծուռ

Օղուլ—որդի

Ֆչի—տակառ

Ֆամ—ըմբռնում

Ավետարանն ասում է՝ աշխարհի վերջ գալու է, գիշեր-ցերեկ անձրև է թափելու, աշխարհը ջրով ծածկվելու է, ուժեղ քամի է փչելու, սարերն ու ձորերը հալելու, հավասարվելու են, արևը, լուսնյակը ու աստղերը կթափվեն գետնին, ջրերը կցամաքեն, ազգ ու ազգեր այնքան փոքրանան, որ յոթ հոգին մի ոսպի հատիկի տակ կտեղավորվեն։ Խավարը պիտի ծածկի աշխարհը հուր-հավիտյան։

Մշո բարբառով առակը փոխադրիր գրակական հայերենի։

Ձմռանը գառները մակաղել էին գոմում:Դուռը ծեծեցին:

— Այն ո՞վ է,

— ձայն տվեցին գառները:

— Ճամփորդ եմ, հեռու տեղից եմ գալիս, դուրսը շատ ցուրտ է, մրսած եմ, ոտքս էլ ցավում է, մանավանդ, որ ոտքս մրսած է, չի շարժվում, փայտացել է: Ձեր մոր-հոր հոգու համար մի քիչ դուռը բացեք, ոտքս տաքացնեմ:Գառները խորհրդակցվեցին։

— Բացենք, թե՞ չբացենք. բացենք,

— ասացին,

— խեղճ է, թող իր մեկ ոտքը երկարացնի, տաքանա, մեզ ինչ վնաս կլնի: Դուռը բացվեց, ուղտը իր ոտը երկարացրեց ներս:

— Տեսաք ձագուկներ, ձեզ վնաս եղա՞վ, թողեք մյուս ոտքս էլ մտցնեմ ներս: Մեկ ոտքը, որ վնաս չտվեց՝ երկուսն էլ չի տա:

— Ճիշտ է ասում,— ասացին,— մեկ ոտքը, որ վնաս չտվեց՝ երկուսն էլ չի տա:Եվ դուռը կիսաբաց արեցին, ուղտը ոտքը, գլուխը և մարմնի կեսը ներս մտցրեց, մեկ էլ տեսան դուռն ու ծխնիները վրան կախված ներս խծկվեց, գառներից մի քանիսը ոտքերի տակ ճխլվեցին, երբ նստեց՝ մի քանիսն էլ տակը մնացին, մյուսները թողին փախան, գոմը մնաց ուղտին:

1․Բառերով գրեք հետևյալ թվականները՝ 23, 69, 3-րդ, 4-րդ, 60, 365, 99-րդ։

քսաներեք,վաթսուն իննը,երրորդ,չորրորդ,վաթսուն,երեք հարյուր վաթսուն հինգ,ինսուն իններորդ։

2․Ամբողջացրեք նախադասությունները։

Ամռանը, երբ ջուրը պակասում էր, ամբողջ գյուղը գնում եր ջուր կրելու։

Գուցե մինչև առավոտ քնեին, եթե նրանց չարթնացնեինք։

Նա այնքան գեղեցիկ էր, որ

Արևն արդեն մայր էր մտնում, սակայն դեռ լուսավոր էր

3․Լրացրեք հետևյալ առածների բաց թողնված բառերը՝ դրանք տրվածներից ընտրելով։

Մեծին չլսող ջահելի  ոտքը քարին կդիպչի։

անբանը հաց ուտելիս առողջ է, բանելիս՝ հիվանդ։

Ագահի աչքը մի բուռ փողը  կկշտացնի։

Առյուծն առյուծ է՝ էգ լինի թե որձ։

գիտունի հետ քար քաշիր,  անգետի հետ փլավ մի ուտիր։

Սպիտակ հողը սև օրվա համար է։

(գիտուն, անբան, ջահել, անգետ որձ, հնձվոր, փող, հող)

գրիր տրված բառերի հոգնակին

ավտոշարասյուն-ավտոշարասյուններ

ընդոցի-ընդոցներ

զորախումբ-զորախմբեր

դուստր-դուստրեր

ջահակիր-ջահակրեր

դեղահաբ-դեղահաբեր

հայագետ-հայագետներ

մորաքույր-մորաքրեր

քուրմ-քրմեր

օրհներգ-օրհներգներ

նուռ-նռեր

հետախույզ-հետախույզեր

քարայծ-քարայծներ

դարպասապահ-դարպասապահեր

բեռ-բեռեր

ճարտասան-ճարտասաններ

ժանրեր-

սավցհատ-սավցհատներ

միլիոնատեր-միլիոնատերեր

երաշխավորակիր-երաշխավորակրեր

հարս-հարսեր

տրված բառերի արջևից գրիր մեկ ածական

ծերունի-կնճռոտ

ջրվեժ-գեղեցիկ

մթնշաղ-տխուր

խրճիթ-հին

զամբյուղ-ծղոտե

շատրվան-զրնգուն

տրված բառերը հոգնակի թվով

ակնաբույժ-ակնաբույժներ

գիսաստղ-գիսաստղեր

եզրածալ-եզրածալեր

կիրք-կրքեր

պատմուճան-պատմուճաններ

անցաթուղթ-անցատղթղտեր

թեթևամիտ-թեթևամինտեր

դևամահատ-դրամահատներ

ոստան-ոստաններ

շեղջ-շեղջեր

ավիակիր-ավիակիրներ

խաչեղբայր-խաչեղբայրներ

թափառախումբ-թափառախմբեր

ոստայն-ոստայններ

զկեռ-զկեռներ

ատամնաբույժ-ատամնաբույժեր

ձիթհանք-ձիթհանքեր

դիմագետ-դիմագետներ

ցանկս-ցանկսեր

սքեմ-սքեմներ

ասպարակիր-ասպառակրեր

մարգագետտին-մառգագետիններ

զորախաղ-զորախաղեր

կիրճ-կրճեր

կածան-կածաններ

1.Ընտրել և դեմ դիմաց գրել օտարաբանությունnերի հայերեն համարժեքները: 

Տրադիցիոն-ավանդական, ցեխ-արտադրամաս, ցիկլ-պարբերաշրջան, ուտեչկա-արտահոսք, ֆակտոր-գործոն, ֆիքսել-ամրակայել, ֆոնդ-հիմնադրամ, ֆունդամենտալ-հիմնարար, ֆունկցիա-գործառույթ, օբիոմ-ծավալ, օպերացիա-Գործողություն, օրենտացիա, սխեմա, մակետ-գծապատկեր: 

Գործողություն, կողմնորոշում, մանրակերտ, ծավալ, գործառույթ, հիմնարար, հիմնադրամ, ամրակայել, արտադրամաս, գծապատկեր, ավանդական, պարբերաշրջան, արտահոսք, գործոն: 

2․Լրացրո՛ւ հետևյալ շրջասությունների պատասխանները․ 

Ֆրանսիական շանսոնի արքա-Շարլ Անձնավուր , Ֆարսի բլբուլ, օդային դարպասներ, անգլիական թագի մարգարիտ, անմահ քանաքեռցի, ազատության երգիչ-Միքայել Նալբանդյան, կանաչ ոսկի, բոլդինյան աշուն, բուրգերի երկիր, ծաղրածուն աշունը սրտում, ոսկե հորթի երկրպագու, քարայրի բնակիչ, չարչարանաց լեռ, Պոսեյդոնի աղի պետություն, Զալցբուրգի ծաղիկ։ 

դարձվածքները գրիր մեկ բառով

Աստծո կրակ-չար

բերան ծռել-խնդրել

ականջի ետև գցել-արհամարել

արյունը գլխին խփել-զայրանալ

օձիքը թապ տալ-զզվել

քամուն տալ-վատնել

ծտի թևով-շատ արագ

ձեռքից փախցնել-կորցնել

բաղտին քար գցել-վնասել

երկու խոսքով-համառոտ

2.Բառերը առտահայտի դարձվածքներով։

համարել-

ուշաթափվել-

անբողջովին-

կարկամել-

աղաւչել-

մոտիկ-քթի տակ –

հեռու-միքանի սարից աինկողմ

արագ-

ժլատ-

զարմանալ-